ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRME

1. Veri Temelli Yönetişim Anlayışı

Veri temelli karar alma, kurumun yönetim süreçlerinde gerekli araştırma ve kayıtları yapmasını, katılım süreçlerini kullanarak veri toplamasını ve geliştirmeyi planladığı politika, proje, yatırım ve hizmetler için bu bilgileri kullanmasını tanımlar.

Bu yöntem, tüm verilerin değerlendirilmesini, tüm ilgili paydaşların görüşlerinin toplanarak incelenmesini ve olası karar alternatiflerinin değerlendirilmesini hedefleyerek en etkin kararın verilmesine imkan sağlar. Veri temelli yönetişim anlayışı, karar ve kaynak kullanım kalitesinin artırılmasına yardımcı olur. Belediyeler açısından somut ve tarafsız veri temelli karar alma, kararların kalitesini artırarak risklerin önceden görülmesine imkân sağlarken kararların meşru bir zemine oturmasına yardımcı olur. Özellikle ölçme, değerlendirme ve öğrenme süreçlerinin etkin işletilmesi açısında veri büyük önem taşır. Şunu hatırlatmakta fayda var ki, ölçülmeyen performans iyileştirilemez. Veri temelli yönetişim anlayışı, karar ve kaynak kullanım kalitesinin artırılmasına yardımcı olur.

Sadece mali verilerin değil, faaliyetlerin ve yatırımların performansının şeffaf bir şekilde veri temelli olarak, gelişim yolculuğu izlenebilir şekilde paylaşılması, paydaşların kuruma duydukları güveni artırır. Güven paydaşların kaynaklarını ortak hedefler için harekete geçirmeye imkân sağlar. Bu kaynaklar sadece maddi olmayıp gönüllü çalışmalar gibi ayni katkı şeklinde de olabilir.

Bulgularımız

Belediyelerin Stratejik Plan hazırlama sürecinde yürüttükleri mevcut durum analizi çalışmaları, özellikle mahalle bazında değerlendirme konusunda büyük farklılıklar içeriyor. Bazı belediyeler her mahalle bazında detaylı inceleme yaptıklarını paylaşırken belediyelerin önemli bir bölümü mahalle ölçeğinde çalışma yaptıkları yönünde bilgi paylaşmamış. İlçe belediyelerinin mahalle temelli analizler yürütmesi, hizmetlerin planlanması ve yatırımların yapılması açısından büyük önem taşır. Bu analizin mahalle bazında yapılması, belediyenin hem masa başı hem de saha verilerini toplayarak kararlarına temel teşkil edecek bir veri tabanı oluşturmasına yardımcı olacaktır.

Bu analizin mahalle bazında yapılması, belediyenin hem masa başı hem de saha verilerini toplayarak kararlarına temel teşkil edecek bir veri tabanı oluşturmasına yardımcı olacaktır.

Belediyelerin karar alma süreçlerinde vatandaşların beklenti ve ihtiyaçlarını anlamak, sorumluluk ve duyarlılık ilkesi açısından önem taşıyor. İstanbul ilçe belediyelerine baktığımızda, %11’i yapacakları hizmetlere yönelik planlama yaparken görüş aldığını paylaşmış. Belediyelerin %19’u kamuoyu yoklaması yaptığını paylaşırken, sadece 1/3’ü bu araştırmaların sonuçlarını kamuoyu bilgisine sunmuş. Bu sonuçlar, vatandaşlardan görüş alınması konusunda 2018 yılına göre bir gerileme olduğunu gösteriyor.

Belediyeler için şikayetler önemli bir veri kaynağı; vatandaşların hangi konularda ve ne kadar memnuniyetsiz olduğunu gösteren önemli bir gösterge. Belediye yönetimleri bu bilgiyi kendi işleyiş ve hizmetlerini iyileştirmek için de kullanabilir. BYK 2023 araştırmamıza göre, şikâyet yönetimi konusunda son beş yılda gelişimin sınırlı kaldığı gözleniyor.

2. Bilgi Paylaşım Kalitesi

Paylaşılan bilginin kalitesi; ilgili tüm boyutları (çevresel, ekonomik, sosyal, kurumsal vb.) içermesi, kapsamının (tüm paydaşları ilgilendiren kısa, orta ve uzun vadeli) zengin olması ve sürekli gelişime elverişli (ölçme, kıyaslama ve öğrenmeye dönük verileri içermesi) olmasına bağlıdır.

İç ve dış paydaşlar ile paylaşılan bilgilerin;

• Tüm önemli ve ilgili konularda anlaşılabilir bilgiler,
• Mali ve mali olmayan konuları (çevresel, sosyal, kültürel, sosyal gruplara yönelik, vb.) kapsayan bilgiler,
• Veri temelli ve kıyaslamaya uygun olarak,
• Her paydaş grubuna yönelik bilgileri kısa, orta ve uzun vadeli etkileri içerecek şekilde,
• Sunulan bilgilerin, başarıları anlatan bilgilerle birlikte hedeflerin gerçekleşmediği alanları da içerecek şekilde,
• Hedefler ile bunların gerçekleşme düzeylerinin kıyaslanmasını ve olumlu ve olumsuz farklara yönelik açıklama paylaşılmasını,
• Sonuçların geçmiş dönemler ile karşılaştırılmasını,
• Hem hedefler hem de geçmiş dönemler ile olan farkların açıklanmasını,
• Mali verilerin, belediye iştirakleri varsa konsolide mali tabloları içerecek şekilde,
• Sunulan bilgi ve verilerin şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine uygun olarak sunulmasını gerektirir.

Kurum içi bilgi kalitesi işleyiş kalitesini doğrudan etkiler. Farklı kademeler ve birimler arasında veri ve bilgilerin anlamlı, düzenli ve kıyaslamaya izin verecek şekilde hazırlanması, kurumun bütünsel olarak daha etkin işlemesine ve risklerin erken tespit edilerek yönetilmesine hizmet eder.

Bulgularımız

Her belediye çalışmasının arkasında ayni ve nakdi kaynaklar durur. Bu alanda yapılan bilgi paylaşım düzeyi ve kalitesi, karar alıcılara duyulan güveni artırmada önemli etkiye sahiptir.

2023 araştırma sonuçlarına göre mali ve idari konularda yapılan bilgi paylaşımında bir ilerleme olduğu görülmekle birlikte, özellikle ihale sonuçlarının ve iç denetim raporlarının kamuoyu ile paylaşılması konularında gerileme olduğu dikkat çekiyor.

Belediyeler kamu kaynaklarını nasıl kullandıkları konusunda daha şeffaf bilgi paylaşımında bulunabilirler. Özellikle sahip oldukları gayrimenkuller konusunda (tahsis durumları, elde edilen gelir gibi) bilgi paylaştıklarında paydaşların kuruma olan güveni olumlu etkilenir. Yürüttüğümüz araştırmada belediyelerin çoğunlukla sadece kendilerine ait binaların listesini paylaştıkları, gayrimenkul ve diğer taşınmaz varlık envanterini paylaşanların sayısının az olduğunu saptadık. Benzer şekilde gayrimenkullerin tahsis durumu konusunda bilgi paylaşan belediyelerin sayısının da oldukça düşük olduğu gözüküyor. Bir diğer dikkat çekici sonuç ise her iki konuda 2018 yılına göre gerileme yaşanıyor olması.

BYK 2023 araştırması, karşılaştırmalı mali tablo paylaşan belediyelerin oranının %50’nin altında olduğunu gösteriyor. Mali tablo paylaşan bu 18 belediye içinde, yıllar arasında oluşan değişimlere yönelik açıklama paylaşan ise bulunmuyor. Belediyelerin mali performanslarını değerlendirmek için vatandaşların daha kapsamlı ve detaylı bilgilere ihtiyacı var. Belediyenin kendi kaynaklarını kullanma sürecinde etkin olup olmadığına dair görüş oluşturmaya ancak böyle bir değerlendirme izin verecektir.

Mali tablo paylaşan 18 belediye içinde, yıllar arasında oluşan değişimlere yönelik açıklama paylaşan bulunmuyor.

Performans konusunda hesap verebilirlik konusunda belediyelerde son beş yılda iyileşme olduğu görünüyor. Tabloya ek olarak, sapmalar konusunda açıklama yapan belediyelerin sayısı, hedef ve gerçekleşme yüzdelerini açıklayanlardan daha düşük kalmış. Ayrıca araştırma sürecinde, açıklamaların düzeyi ve kalitesinde iyileşmeler olabileceği gözlendi.

Belediyelerin Stratejik Plan ve Performans Programı hedeflerine yönelik, belirlenen bütçeler ve gerçekleşen harcamalar konusunda karşılaştırmalı bilgi paylaşan belediyelerin oranının 2018’e kıyasla iyileşmesine rağmen yine de %50’nin altında kaldığı görüldü. Böyle bir bilginin paylaşılması, paydaşların hem harcamaları görmesi hem de oluşan farkların sebeplerini öğrenmelerine imkân sağlar. Sosyal harcamalar alanında detaylı, kıyaslamaya izin veren ve yıllara yayılan bir yaklaşım, belediyelerin farklı sosyal gruplara karşı daha adil ve kapsayıcı olunduğunu anlatabilmek için önemlidir.

Belediyelerin ana karar alma organı belediye meclisleridir. Meclis üyelerinin görüşme, karar ve diğer çalışmaları yönetim süreçlerini tayin eder. Meclis çalışmalarının şeffaf bir biçimde paylaşılması konusunda özellikle meclis gündemleri ile toplantılar sonrasında karar özetlerinin paylaşılması konusunda ciddi şeffaflık olduğu gözüküyor. Ancak konu, toplantıların canlı yayınlanması ya da meclis komisyon raporlarına geldiğinde paylaşımların büyük ölçüde azaldığı gözleniyor. Birçok kararın alınmasında komisyonların önemli rolü olduğu değerlendirildiğinde bu konu önemli bir gelişim alanı olarak görülmelidir.

Belediyelerde mevzuat gereği, mali ve idari açılardan riskleri tespit etme işlevi iç denetim mekanizmasıyla sağlanır. Böylece belediyelerin hem esas ve usullere uygun davranma kalitesi hem de riskleri bertaraf etme düzeyi yükselir. Buna rağmen, iç denetçi istihdam eden belediyelerin sayısında da azalma olduğu görülmekte. Belediyelerin risk yönetimi açısından önemli işlevi olan iç denetim mekanizmasının gerek istihdam gerekse de işleyiş açısından iyileştirmesi faydalı olacaktır.

Vatandaşların gerekli gördüğü veya ihtiyaç duyduğu konularda belediyelerden bilgi edinme hakkını kullanabilmesi, belediyelerin ne kadar sorumlu ve duyarlı işlediklerini dolaylı olarak işaret eder. Araştırma sonuçları bilgi edinme taleplerinin değerlendirilmesi ile ilgili paylaşımlar konusunda sınırlı bir iyileşme olduğu göstermektedir.

Bilgi alma taleplerinin sayısının paylaşılması konusunda iyileşme olduğu, fakat bu taleplerin niteliği ve nasıl değerlendirildiği konusu ile ilgili paylaşımlarda önemli bir değişiklik olmadığı görülmekte. Bu konuda ele alınması gereken bir diğer konu ise e-belediye hizmetlerinde bilgi alma sekmesine girildiğinde belediyelerin bu talepleri doğrudan CİMER sitesine yönlendirmeleri. Bu durum, vatandaşların bilgi alma taleplerinin belirlenen sürede cevaplanması açısından bir sorun oluşturabilir.

3. Anlamlı ve Etkili Paydaş Katılımının Kalitesi

Belediyelerin daha bütünsel, kapsayıcı ve etkin şekilde işlemesi karar alma ve kaynak kullanma süreçlerinde iç ve dış paydaşların katılım kalitesine bağlıdır. Katılımın kalitesinin aynı zamanda alınan kararların, yürütülen faaliyetlerin ve elde edilen sonuçların kalitesi üzerinde etkisi vardır. Belediyelerin daha bütünsel, kapsayıcı ve etkin şekilde işlemesi karar alma ve kaynak kullanma süreçlerinde iç ve dış paydaşların katılım kalitesine bağlıdır.

Anlamlı ve etkili paydaş katılımı;

• İlgili tüm paydaşların katılım sürecine dahil edilmesi,
• Katılımın anket gibi tek taraflı görüş alma mekanizmalarından ziyade tarafların etkileşimini sağlayacak çalıştay, bire bir görüşme, odak grup gibi yöntemlerin kullanılarak yapılması,
• Katılıma dair her süreç ve adım hakkında ilgili paydaşlara bilgilendirme ve açıklama yapılması,
• Katılımın öngörülen kararlar üzerinde etkili olması,
• Katılım sürecinin anlamlı katılım yaklaşımına uygun olarak gerçekleştirilmesi,
• Katılımcılara alınan kararlar konusunda bilgi verilmesi,
• Katılımcıların sundukları önerilerin neden dikkate alındığı veya alınmadığını anlatan bir yaklaşımın benimsenmesi gibi uygulamalar üzerinden tanımlanabilir.

Anlamlı ve etkili paydaş katılımı 7 adımlı bir süreçtir:

Planlama adımında katılım sürecinin amacı, ele alınacak konular ve sürece katılacak paydaşların belirlenmesi gerçekleştirilir. Anlama adımında paydaşların beklenti, ihtiyaç, endişe ve taleplerinin anlaşılmasına yönelik ön çalışma yapılır. Paydaş haritası çerçevesinde her paydaşın konuyu etkileme ve konudan etkilenme seviyesi değerlendirilir. İç Hazırlık adımında kurum içinde katılım sürecine hazırlanmak konusunda insan, mali kaynak ve zaman planlaması yapılır. Paydaşlar ile kurumun ortak konuları üzerinde çalışılarak ortak kazanım sağlayacak kazan-kazan durumlarının belirlenmesi gerçekleştirilir. Bilgilendirme adımında paydaşların farklı güven seviyesinde olabilecekleri değerlendirilir. Paydaşların katılım süreci gerçekleştirilmeden önce, sürece yönelik bilgilendirilerek hazırlık yapmalarına olanak verilmesi önemlidir. Sunulan bilgiler, katılımı hedeflenen her grubun anlayacağı şekilde hazırlanır ve katılım daveti ile katılımcılara iletilir. Paydaşların toplantıya hazırlıklı gelmeleri sürecin verimliliğini artırır.

Katılım adımında tüm ilgili grupların temsil ediliyor (kapsayıcı) olmasına dikkat edilir. Daha önce yapılan hazırlıkta belirlenmiş olan beklentiler ile uyumlu öneriler hazırlanarak sunulması etkili olabilir. İstişare ve müzakere süreçlerinin gerçekçi bir zeminde yürütülmesi ve tutulamayacak sözler verilmemesi doğru yaklaşım olacaktır. Katılım sürecinin kurum ve paydaşlar açısından önemli konular üzerine odaklanmasının sağlanması, sürecin verimliğini artırır. Katılım sürecinde iki yönlü iletişimin varlığı çok önemlidir.

Hayata Geçirme ve Geri Bildirim adımında istişare edilen konular hakkında geri bildirim verilmesi gerekir. Paydaş beklenti ve tepkileri göz önüne alınarak karar verilecek konulara yönelik belediye yönetimine sunulacak politika önerileri oluşturulur. Sunulan tekliflerin adil ve kapsayıcı, veri temelli ve bütünsel etkileri içeren biçimde olması gerekir. Belediye karar vericilerinin aldığı kararlar paydaşların tümüne bildirilir. Bu adımda hangi paydaşların sürece dahil olduğu, alınan önerilerin listesi, karar aşamasında hangi önerilerin dikkate alındığı ve hangilerinin alınmadığı bilgisi bilgilendirme dokümanında nedenleriyle birlikte yer alır.

İzleme ve Değerlendirme adımında süreçte elde edilen bilgilerin ve öğrenilenlerin kurum içinde paylaşılması ve kayıt altına alınması gerçekleştirilir. Bu sayede sürecin ve karar verilen faaliyetlerin şeffaf bir şekilde yürütülmesi sağlanır. Paydaşlara uygulamaların sonuçları hakkında anlaşılır biçimde, düzenli ve sürekli bilgilendirme yapılır.

Bulgularımız

Araştırma sonuçlarımız, stratejik plan hazırlama süreçlerinde etkileşimli (müzakere ve yeni önerilere açık) paydaş katılımı yöntemlerinin kullanım oranlarında iyileşme olduğunu gösteriyor. Ancak bu yöntemleri kullanan belediyelerin oranı hala %50’nin altında. Diğer taraftan bu yöntemleri kullanan belediyelerin %89’u paydaşlardan aldıkları görüşleri stratejik planlarında paylaşıyor. Görüşleri paylaşan belediyelerin %61’i de katılımcılar hakkında bilgi paylaşıyor.

Özellikle kaynakların kullanımında, planlama aşamasından itibaren paydaş katılımını sağlayan en önemli yöntemlerden biri katılımcı bütçe çalışması. Araştırma sonuçları 37 belediyeden sadece 2 belediyede katılımcı bütçe çalışmalarının yapıldığını gösteriyor. Bu konuda belediyelerde söz konusu yaklaşım ile ilgili karar süreçlerini yönlendirecek, uygulayacak ve sonuçlarını ölçerek değerlendirecek bir sistematiğin geliştirilmesine ihtiyaç olduğu görülmektedir.

Mevzuata göre, katılımcılık açısından belediyelerin kullanabileceği en önemli kurumsal mekanizma Kent Konseyleridir. Birçok belediyenin Kent Konseyi bulunmakta, ancak sınırlı sayıda Kent Konseyinin Stratejik Planlama sürecinde etkin bir şekilde yer aldığı görülmektedir. Belediye Kanunu’nun Kent Konseyine tanımladığı asli görevlerden biri Kent Konseylerinin öneri geliştirerek Belediye Meclislerine sunmalarıdır. Ancak araştırma sonuçlarımız, bu alanda çalışma yapan Kent Konseyi sayısının çok az olduğunu göstermekte. Paydaş katılımının Kent Konseyleri üzerinden özendirilmesi, ancak bu yapıların şeffaflığı ile sağlanabilir. Araştırma sonuçlarımız ayrıca ilçe Kent Konseylerinin hiçbirinin yıllık faaliyetlerini anlattıkları bir Faaliyet Raporu yayınlamadığını göstermektedir.

Mahalle temelli istişare mekanizmaları, katılımın önemli unsurlarından biri olarak ele alınmalı. Bunlar doğrudan belediye tarafından veya muhtarlar eliyle organize edilebilir. Bu konuda, mahalle muhtarları doğrudan kanunla sorumlu kılınmıştır. Araştırma sonuçları bu konuda doğrudan mahalle toplantısı yapan belediye sayısının 2018 yılına göre azaldığını, buna karşın muhtarlar açısından katılımın 2018 yılına göre geliştiğini ortaya koyuyor.

Hizmetlerin geliştirilmesinde ve sunulan hizmetlerin değerlendirilerek iyileştirilmesinde katılım ile elde edilen veriler önemli bir bilgi kaynağı oluşturur. Bu bilgiler değerlendirilerek gelişim fırsatları ortaya çıkarılır. Araştırma sonuçları, yapılacak hizmetler konusunda paydaşlardan görüş alınması ya da kamuoyu yoklaması yapan belediyelerin sayısında 2018’e kıyasla bir gerileme olduğunu gösteriyor. Bu konuda belediyeler için önemli gelişim fırsatları olduğunu söyleyebiliriz.

4. Entegre Yönetişim Anlayışı

Entegre yönetişim anlayışı, belediyenin tüm yönetim kademe ve süreçlerini iyi yönetişim ilkeleri ile ilişkilendirerek bütün işleyişinde uygulaması olarak tanımlanabilir. Bu yaklaşıma göre ilkelerin kendileri de bütünsel olarak ele alınır, ilkeler arasındaki ilişkiler dikkate alınarak her yönetim süreç ve adımında farklı ilkelerin ne oranda hayata geçirildiği değerlendirilir.

Entegre iyi yönetişim; çok yönlü düşünmeyi, karar almayı, kaynak kullanmayı ve işleyişi teşvik eder. Belediyelerin her konuyu farklı boyutları ile değerlendirmesini, ilgili tüm paydaşları süreçlere katmasını ve olası etkileri önceden değerlendirmesini sağlar. Bu sayede, çok yönlü düşünme kültürü gelişerek yaygınlaşır. Entegre iyi yönetişim; kurum içerisindeki birimler arasında ortak düşünme, karar alma ve birlikte çalışarak hedefleri gerçekleştirme kültürünün hayata geçmesine yardımcı olur.Entegre iyi yönetişim; çok yönlü düşünmeyi, karar almayı, kaynak kullanmayı ve işleyişi teşvik eder. Belediyelerin her konuyu farklı boyutları ile değerlendirmesini, ilgili tüm paydaşları süreçlere katmasını ve olası etkileri önceden değerlendirmesini sağlar.

Entegre iyi yönetişim, belediye karar alıcılarının bütünsel bir bakış açısı ile;

• Bir konuyu etkileyen ve konudan etkilenen bütün boyutları ve muhatapları ile eş zamanlı olarak düşünmesini,
• Faaliyetlerin ve sonuçların ilerlemek istenen yöne uygunluğunu sorgulamasını,
• Kaynaklarını gözden geçirmesini,
• Kendi rolüne uygun olarak çevresine ne tür ve nasıl değerler yarattığını değerlendirmesini,
• Paydaşları ile birlikte karar almasını, alınan kararların uygulanmasında başarılı olma olasılığının artmasını sağlar.

Entegre iyi yönetişim yaklaşımı, tüm iç ve dış paydaşların hedef birliği içerisinde olmasını ve birlikte ortak hedeflere yönelik çalışmasına katkı verir. Bu bakış, kurumun birliktelik ve bütünsel hareket potansiyelini de ortaya çıkarır, beklenmeyen olumsuz etkileşimi önleyecek bakış açısını kazandırır, olumlu etkinin yayılımını sağlar ve artırır. Bu yaklaşım, işlevlerin ve bunları icra eden birimler ile kişilerin bir araya gelerek eş zamanlı değerlendirme yaptığı ve çözümler ürettiği bir sürece dönüşür. Entegre iyi yönetişim kurumun çevik olmasına da yardımcı olur.

Entegre iyi yönetişim, kaynakların önceliklerle uyumlu kullanımını destekler. Belediyenin kaynaklarının kullanımını önemlilik bakış açısı ile şekillendirilmesine yardımcı olur. Önemlilik, bir belediyenin hedeflerini gerçekleştirmesini etkileyen risk ve fırsatların tanımlandığı adımdır.

Önemlilik yaklaşımı, olası risklerin oluşmadan önce tespit edilmesini sağlar, yönetilmesi için gerekli adımların atılmasını ve kaynakların ayrılmasını teşvik eder. Entegre iyi yönetişimin çok yönlü düşünmeyi teşvik etmesi, belediyelerin her konuyu farklı boyutları ile değerlendirmesini, olası etkileri düşünmesini ve ilgili tüm paydaşları süreçlere katmasını sağlar. Bu sayede, çok yönlü düşünme kültürü kurum içinde gelişerek yaygınlaşır.

Entegre iyi yönetişim yaklaşımı sürekli kendini tekrarlayan bir döngü olduğu için belediyenin sürekli kendini geliştirerek geçmiş deneyimlerden öğrenmesini ve çıkarılan dersleri gelecek düşünce ve karar sistemlerine uyarlamasını destekler. Kısaca, belediyenin kendi görev ve sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirmesine katkı sağlar.

Bulgularımız

Belediyelerin stratejik planlama süreçleri, seçilen başkanın görev süresince gerçekleştirmeyi hedeflediği hizmet ve yatırımların planladığı ve söz konusu çalışmalar için kaynak planlamasının yapıldığı dönemlerdir. Bu çalışmaların sonucunda kamuoyuna stratejik plan belgesi sunulur. Paydaşlar da faaliyet raporları ve performans programları aracılığı ile bu belgedeki gelişmeleri izleyerek belediyenin planlarını ne ölçüde gerçekleştirdiğini takip eder. Hedeflerin ne oranda başarıldığının takip edilmesinin bir ölçüsü, performans programında ilgili hedefin gerçekleştirilmesi için ayrılan bütçe ile hedefin gerçekleştirilmesi için yapılan harcamalardır. Bütçe ve harcama arasında bir fark oluşmuş ise bu farkın nedenlerinin açıklanması ve nasıl düzeltileceği konusunda bilgi paylaşılması paydaşların kuruma olan güvenini artırır.

Araştırma sonuçlarımıza göre belediyelerin %43’ü hedef bazında bütçe ve harcama karşılaştırması yapıyor. 2018 yılına kıyasla bir iyileşme olmasına rağmen bu konuda önemli bir gelişim fırsatı olduğu da gözleniyor.

Entegre iyi yönetişim yaklaşımı planlama ve gerçekleşme süreçlerinin uyumlu yürütülmesini de kapsar. Bu açıdan tutarlılık, etkililik ve verimlilik düzeyleri ile doğrudan bağlantılıdır.

Belediyelerin sosyal gruplara yönelik belirledikleri hedefler ile aynı gruplar için gerçekleştirdikleri hizmetler arasında farklılıklar olduğu gözleniyor. Bu durum ilave bir kaynağın olmadığı durumlarda özellikle diğer hedeflerin gerçekleştirilmesi için yapılan planlamalarda sapmalara sebebiyet verebilir. Belediyenin bütünsel olarak performansını ve paydaşlatın etkin takip yapmasını olumsuz etkileyebilir. Aşağıda görüleceği üzere Şehit ve Gazi Aileleri ve Göçmenler için yapılan planlama ile gerçekleştirilen hizmetler arasında farklılıklar bulunuyor.

5. Kurumsal İşleyişte Sürekli Öğrenme ve Gelişim

Her kurum deneyimlerinden öğrenir. Öğrendiklerini kurumsal süreçlerini iyileştirmek ve geliştirmek için kullandıkça, kurumun iş süreçleri daha etkin ve verimli hale gelir. Belediyeler açısından bakarsak, sürekli olarak değişen yerel koşul ve taleplere yönelik daha bütünsel, kapsayıcı, etkin ve sürdürülebilir çözümler sunmasına hizmet eder.

İş süreçlerinin performansını ölçmek için bütünsel ve veri temelli bir yaklaşım geliştirmek önem taşır. Kurulan performans takip sistemi, kurumun kapasitesini ve iş süreçlerinin performansını ölçerek, kıyaslama yapmaya imkân sağlar. Bu şekilde kurumun gelişime açık alanları belirlenir. Kurumlar, gelişim alanlarının önceliklerine göre kaynak tahsis ederler.

Sürekli gelişim sayesinde kurumlar değişen koşullara ve olası risklere hazırlıklı hale gelirken, ürettikleri faydanın kapsayıcılığı da artar. Geliştirme, iyileştirme ve yenilik yapma adımı bir kurumun dayanıklılığının artması açısından önemlidir. Bu şekilde kurum, gelişmesi gereken yönlerini belirleyerek bu konularda nasıl gelişeceğini değerlendirebilir. Gelişim önerilerini hayata geçirerek süreçlerinin etkililiğini ve verimliliğini artırıp sorunlara da etkili çözümler geliştirebilir. Etkili ve verimli çözümler geliştiren belediyeler paydaşlarının güvenini kazanır.

Belediye Yönetişim Karnesi Modeli^© aşağıdaki çerçevede analiz yapmaktadır:

Bu yaklaşım çerçevesinde iyi yönetişim ilkelerinin hayata geçirilmesi için karar alma, kaynak kullanma, hizmet sunma ve kurumsal işleyiş süreçleri analiz edilir. İyi yönetişim ilkelerinin bu süreçler üzerinden işleyebilmesi için; gerekli yapıların kurulmuş olması, bu yapılar vasıtasıyla alınan kararlar ve tahsis edilen kaynakların sistemler üzerinden uygulamaya geçirilmesi ve uygulama sonrasında sonuçların hedefler ile karşılaştırılarak değerlendirilmesi ve gelişim fırsatlarının anlaşılmasının sağlanması gerekir. Özellikle ölçme ve değerlendirme adımı, öğrenme döngüsü açısından önem taşır. Bu adımda yapılan değerlendirmeler kurumun gelişimine yön verir ve deneyimlerden öğrenme kültürünün oluşmasına ve yaygınlaşmasına yardımcı olur.

Bulgularımız

Belediyelerin yapı, uygulama ve ölçme ve değerlendirme ortalama puanlarını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz. Her alanda önemli gelişim fırsatları olmakla beraber, en fazla gelişim alanının ölçme ve değerlendirme olduğu görülüyor.

Aynı incelemeyi iyi yönetişim ilkeleri ve süreçleri bazında yaptığımızda, bu durumun ilkeler bazında farklılık gösterdiği görülüyor.

Performansın iyileştirilmesi ancak etkin bir ölçme yaklaşımı ile sağlanabilir. Ölçülmeyen performans iyileştirilemez. Tabloda görüleceği gibi belediyelerin en çok zayıf olduğu başlık Ölçme ve Değerlendirme. Bu alanda sağlanacak gelişim, kurumun etkinliğinin ve verimliliğinin artmasına katkı sağlayacaktır.

Örneğin Temsil ve Katılım ilkesine baktığımızda:

• Karar sürecine katılımı sağlamaya yönelik yapıların yönetişim açısından gelişime ihtiyaç duyduğu, uygulama ve ölçme düzeylerinin ise zayıf olduğu gözleniyor.
• Aynı şekilde kaynak kullanma konusunda katılımın (örneğin katılımcı bütçe uygulamaları) her üç yapı çerçevesinde zayıf kaldığı gözleniyor.
• Benzer bir şekilde hizmetlerin planlanması ve hayata geçirildikten sonra vatandaşlar ile istişare edilerek geliştirilmesi konusunda yapılar zayıf kalıyor.

Yapıların doğru oluşturularak işletilmesi, etkin raporlama yapma ve deneyimlerden öğrenerek gelişmenin temelini oluşturur.

BYK ile temel amacımız, karar alıcılara emanet edilen yetki ve kaynakların güvene dayalı ve etkili bir biçimde kullanılmasına destek olmak.

Belediye Yönetişim Karnesi^© araştırmamızla temel amacımız, karar alıcılara emanet edilen yetki ve kaynakların güvene dayalı ve etkili bir biçimde kullanılmasına destek olmak. Bu sayede demokrasi, kalkınma ve yaşam kalitesinin yükselmesine katkı sağlamak ve geleceğimizin ortak akıl ve kaynaklarla daha bütünsel, kapsayıcı ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesini desteklemek. İstanbul ilçe belediyeleri için 5 yıl sonra tekrar gerçekleştirdiğimiz bu araştırma sonucunda dileğimiz, tespit edilen gelişim adımlarının ve iyi örneklerin karar alıcılar tarafından benimsenmesi ve uygulanması, vatandaşların ise kamu ile ilgili konularda daha aktif sorumluluk almasına vesile olmasıdır.